شمیم یاس

نام كتاب حضرت نوح براساس روایات اسلامی تصریحاً بیان نشده است و در قرآن نیز از نام كتاب آن پیامبر عظیم الشأن سخنی نیامده است. اما بعضی گفته اند که نام كتاب نوح را صحف بوده است در حالیكه این مطلب صحیح نیست و اگر چه تعبیر صحف برای پیامبران الهی، به کار برده شده است، نام کتاب اختصاصی هیچ کدام از آنها نبوده است. صحف به معنی لوح ها است که می تواند به هر كتاب آسمانی گفته شود.

مرحوم علامه طباطبائی در المیزان می فرماید: كلمه” صحف” جمع صحیفه است، و عرب هر چیزى را كه در آن مطلبى نوشته شده باشد صحیفه مى ‏نامد، هم چنان كه كتابش هم مى‏خواند، حال چه اینكه ورقه و كاغذى باشد و یا چیز دیگرى.[۱]

چنانكه قرآن چنین می فرماید: «إِنَّ هذا لَفِی الصُّحُفِ الْأُولی صُحُفِ إِبْراهِیمَ وَ مُوسی[ اعلی/۱۷ و ۱۸] همانا این حقیقت كه (آخرت بهتر و جاویدان و ابدی است) در كتاب پیامبران پیشین نیز آمده همانطوریكه در قرآن این خبر به مردم می رسد. در كتاب ابراهیم و موسی نیز آمده است.»

بر اساس این آیه، صحف به كتابهای تمام پیامبران گفته می شود و نام كتاب خاص نیست. یا در آیه دیگر درباره كتابهای آسمانی پیامبران چنین یاد شده: «أَ وَ لَمْ تَأْتِهِمْ بَیِّنَةُ ما فِی الصُّحُفِ الْأُولی[ طه/۱۳۳] آیا خبرهاى روشنى كه در كتابهاى (آسمانى) نخستین بوده، براى آنها نیامد؟» «لَمْ یُنَبَّأْ بِما فِی صُحُفِ مُوسی[نجم/۳۶] یا از آنچه در كتب موسى نازل گردیده با خبر نشده است؟» در این آیه از تورات با نام صحف یاد كرده است. و در آیه ذیل از قرآن به صحف تعبیر کرده است: «رَسُولٌ مِنَ اللَّهِ یَتْلُوا صُحُفاً مُطَهَّرَةً[ بینه/۲] پیامبرى از سوى خدا (بیاید) كه صحیفه‏هاى پاكى را (بر آنها) بخواند.»

و بنابر نقل المیزان امام صادق (ع) فرمود آن صحفى كه خداى تعالى در آیه” صُحُفِ إِبْراهِیمَ وَ مُوسى‏” نام مى ‏برد، نزد ما است، پرسید: آیا صحف نامبرده به صورت الواح است؟ فرمود: آرى و این روایت نشان می دهد که صحف نام کتاب خاصی نیست بلکه یک نام عام است مانند کتاب. این معنا در روایت زیر نیز دیده می شود: و پیامبر به ابوذر فرموده… خداوند صد و چهار كتاب نازل فرموده كه ده صحیفه از آن بر آدم و پنجاه صحیفه بر شعیب و سی صحیفه بر ادریس و ده صحیفه بر ابراهیم و چهار صحیفه باقی تورات و انجیل و زبور و فرقان است.[۲] بنابراین نام كتاب حضرت نوح، صحف نبود بلكه صحف نام مشترك برای تمامی كتابهای پیامبران است یا به قسمتهایی از كتابهای مقدس آسمانی صحف گفته شده و نام خاص کتاب حضرت نوح برای ما روشن نیست.

[۱]. ترجمه تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۳۲۸.

[۲]. ر.ك. علامه طباطبائی، ترجمه تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۴۵۳