شمیم یاس

نوحه‌ها و مرثیه‌های فراوانی در این شب، سروده شده است که مضمون آنها بیان رها شدن جنازه‌های شهدای کربلا و بی‌یار و یاور شدن اسراء و زنان و کودکان است. در میان شاعران شعر حبیب الله چایچیان متخلص به حِسان نیز ازاشعار معروف شام غریبان است با این مطلع(خیمه ها می سوزد و شمع شب تارم شده…) [یادداشت ۱]و نیز از جمله معروف‌ترین این اشعار که به صورت دودَمه در هیئات مذهبی خوانده می‌شود شعر خائف لاهیجی است.

شعر خائف درباره شام غریبان:
امشب به صحرا بی‌کفن جسم شهیدان است
شام غریبان است
امشب نوای بی‌کسان بر بام کیوان است
شام غریبان است
امشب به دشت کربلا نالان یتیمانند
تا صبح گریانند
امشب به روی کشته‌ها در ناله مرغانند
چون نی در افغانند
بر خاک بی‌غسل و کفن رعنا جوانانند
خوابیده عریانند
بر غربت اجسادشان عالم پریشان است
شام غریبان است
امشب به بالین حسین زینب عزادار است
در غم گرفتار است
امشب سکینه بر سر نعش پدر زار است
تا صبح بیدار است
امشب فلک حیران ز حال عترت زار است
از دیده خونبار است
زهرا به دور کشته‌ها با خیل حوران است
شام غریبان است
امشب سلیمان زمان در گوشه هامون
غلطیده‌ اندر خون
اندر هوای خاتم او بَجدَل ملعون
دیوانه و مجنون
سازد جدا انگشت شه آن بی‌حیای دون‌
ای چرخ شو وارون
کی خاتَمِ محبوب حق در شأن دیوان است
شام غریبان است
امشب تن چاک حسین در نینوا بی‌سر
در بحر خون اندر
خوابیده بی‌غسل و کفن با علی اکبر و علی اصغر
با یاوران یک سر
اما ز ظلم خولی مردود سگ کمتر
در کنج خاکستر
در کوفه رأسش در تنور گرم مهمان است
شام غریبان است
امشب جناب فاطمه تا صبح در زاری
اشک غمش جاری
گاهی بحال دختران اندر پرستاری
اشک غمش جاری
گاهی کند در مطبخ خولی عزاداری
اشک غمش جاری
از ناله‌های زار او «خائف» نواخوان است
شام غریبان است
اصلاح عربانی، کتاب گیلان، ۱۳۷۴ش، ج۲، ص۶۱۴