شمیم یاس

در کتب شیعیان برای شب و روز تاسوعا اعمالی مستحب ذکر شده است که در این مطلب به شرح آن می‌پردازیم.

خواندن زیارت عاشورا
اولین عمل مستحبی ذکر شده برای روز تاسوعا و روز عاشورا خواندن زیارت امام حسین (ع) است. زیارت امام حسین (ع) در تاسوعا و عاشورا پاداش بسیار زیادی دارد. کسی که در شب عاشورا تا صبح در حرم سیدالشهدا (ع) بماند، خدا او را با شهدا و در کنار امام حسین (ع) محشور می‌کند.

احیای شب تاسوعا
احیای شب عاشورا فضیلت زیادی دارد و بسیار توصیه شده است. در میزان ثواب آن آمده که اندازه عبادت همه ملائکه و برابر با هفتاد سال است.

دعای حضرت عباس (ع) در روز تاسوعا
جهت گرفتن حاجت ۱۳۳ مرتبه این دعا خوانده شود:

یا کاشفَ الکَربْ عَنْ وَجه الحُسَین (ع) اِکشَفْ کَربی بحَقِ أَخیکَ الحُسَین (ع)

فرستادن لعن بر قاتلین کربلا
یکی از اعمال روز عاشورا و تاسوعا طبق فرموده ی امام باقر (ع) این است که بر قاتلان آن حضرت، لعن و نفرین کنید و در مصائب امام حسین (ع)، این ذکر را بگویید:

أَعْظَمَ اللَّهُ أُجُورَنَا بمُصَابنَا بالْحُسَیْنِ عَلَیْهِ السَّلاَمُ‏ وَ جَعَلَنَا وَ إِیَّاکُمْ مِنَ الطَّالِبینَ بثَارِهِ مَعَ وَلِیِّهِ الْإِمَامِ الْمَهْدیِّ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِمُ (عَلَیْهِ) السَّلاَمُ‏

تاسوعا، نهمین روز محرم و یکی از روزهای سوگواری شیعیان و مرتبط با واقعه کربلا در سال ۶۱ قمری است. در نهم محرم ۶۱ق، شمر بن ذی الجوشن با نامه‌ای از طرف عبیدالله بن زیاد، وارد کربلا شد. در آن نامه از عمر بن سعد جدیت بیشتر در برخورد با امام حسین(ع) خواسته شده بود که به هجوم لشکر عمر بن سعد در عصر این روز، منجر شد. امام حسین(ع) با فرستادن برادرش عباس بن علی(ع)، از آنها مهلت گرفت تا شب را با نماز و تلاوت قرآن به صبح برسانند.

ای که مرا خوانده ای…

راه نشانم بده…

گوشه ای از کربلا…

جا و مکانم بده…

و حالا حسین علیه‌السلام تو را می‌خواند.

▫️خوب گوش کن! صدای پای جابر است؟ نه.
قدری آرام‌تر، صدای پاهای خستهٔ زینبِ حسین است که زائر شده؟ نه. شاید هم رباب، مادر شاهزاده حسین را می‌گویم که در پی شیون طفلش بازگشته تا شاید سیرابش کند؟ نه.

▪️ این طنین گام‌های خود توست. خوب گوش کن! کسی می‌گوید: بیا… تو خوب این صدا را می‌شناسی. صدای حسین را که هنوز از پس قرن‌ها بی‌وقفه فریاد می‌زند: بیا… و تو راه افتاده‌ای، خسته و شکسته گاهی می‌نشینی، گاهی به آمدنت شک می‌کنی، اما راه افتاده‌ای و قافله‌سالار، حسین زمان، مهدی فاطمه است.

▫️ پس برخیز، احرام ببند تا شاید محرم غم حسین شوی و برسی به خیمهٔ امن حجت حسین و آخرین قافله‌سالار از تبار حسین.

متن مناظره کعبه و کربلا

گفت با کرب و بلا کعبه من از تو بهترم
تو بیابانیّ و من بیت خدای اکبرم
کربلا در پاسخش گفتا اگر تو خانه ای
من همه خون خدا می جوشد از بام و درم

کعبه گفتا مرد و زن بر گرد من آرد طواف
من مَطاف مسلمین از کِهتر و از مِهترم

کربلا گفتا چه گویی هر شب آدینه من
میزبان انبیا از اوّلین تا آخرم

کعبه گفتا انبیا بر گرد من گردیده اند
تو کجا و من کجا تو دیگری من دیگرم

کربلا گفتا که روح انبیا را کعبه ای است
آن منم ، زیرا مزار زاده ی پیغمبرم

کعبه گفتا مرتضی در من به دنیا آمده
این شرافت بس ، که من خود زادگاه حیدرم

کربلا گفتا علی بوده سه شب مهمان تو
من حسینش را گرفتم تا قیامت در برم

کعبه گفتا من صفا و مروه دارم در کنار
وصف اسماعیل باشد خاطرات هاجرم

کربلا گفتا این منم در خیمه گاه و قتلگاه
سعیِ هفتاد و دو ثارالله را یاد آورم

کعبه گفتا چاه زمزم را کنار من ببین
سال ها و قرن ها جوشد ز دامان کوثرم

کربلا گفتا که زمزم را چه با خون حسین
زمزم تو آب و من خون خدا را ساغرم

کعبه گفتا بوده دَحوُ الارض در دامان من
من همانا بر تمامِ آفرینش محورم

ناگهان از حقّ ندا آمد ، حرم خاموش باش
تو کجا و کربلا هر چند هستی محترم
هستی تو خلقت تو از طفیل کربلاست
چند می گویی که من از کربلا بالاترم
کربلا دارد به کلّ آفرینش افتخار

کربلا گوید که من عرش خدا را زیورم
من مزار پاک هفتاد و دو ثاراللّهیم
من هم آغوش ابوالفضل و علیِّ اکبرم
مضجع العشّاق فرموده علی نام مرا
شاهدم این دامن سرخ شهادت پرورم
اشک زهرا ریخته در دامن گلزار من
عِطر جنّت می دمد از لاله های پرپرم
ذره ای از خاک من ، درد خلایق را دواست
خون ثارالله می جوشد زهر نخل ترم
اینکه می بوسند با هم انبیا و اولیا
دست عبّاس است کافتاده به خاک معبرم
گر چه در قلبم فرات و دجله می جوشد مدام
آب آب تشنه گان افکنده بر جان آذرم
در بغل دارم فرات و تا قیامت شرمگین
از رباب و حنجر خشک علیِّ اصغرم

دوباره ماه محرم دوباره بوی حسین (ع)           دوباره نوشش می از سر سبوی حسین (ع) 

دوباره ماه تاثر دوباره ماه عزا                          دوباره سینه زدن در میان کوی حسین( ع)

دوباره شهر بپوشد به تن لباس سیاه               رواج هیئت و مسجد ز آبروی حسین (ع)

دوباره ذکر حسین بر لبان پیر وجوان            دوباره نغمه “هل من”رسد زسوی حسین (ع)

دوباره یاد شهیدان کربلا کردن                       دوباره خوی گرفتن به خلق وخوی حسین (ع)

دوباره لطف خدائی برای شخص زهیر               ونیک عاقبتی بعد گفتگوی حسین (ع)

دوباره حر پشیمان به محضر مولا                   عوض نمودن دنیا به تار موی حسین (ع)

دوباره قاسم واکبر، عمویشان عباس               فدای حق شده در جنگ با عدوی حسین (ع)

دوباره علقمه وقتلگاه شاه شهید                   دوباره ناله زینب به جستجوی حسین (ع)

گرفتنش به بغل جسم بی سر مولا                  دوباره بوسه زدن بر رگ گلوی حسین (ع)

دوباره شام غریبان به خیمه ها آتش            زنان دربدر وخواهر نکوی حسین (ع)

دوباره یاد اسارت برای آل ا…                     ویاد سنگ پرانی  به راس و روی حسین (ع)

دلم گرفته  خدایا زماتم مولا                           نما تو قسمت من زائری به کوی حسین (ع)

بینُ الْحَرَمَین حد فاصل حرم امام حسین(ع) و حرم حضرت عباس(ع) و مسیری به‌طول ۳۷۸ متر است. در گذشته بین الحرمین به‌صورت فضای آزاد میان دو حرم نبود، بلکه حد فاصل حرمین، منازل مسکونی و تجاری قرار داشت، در دوره صدام، اماکن مسکونی و بناهای این محدوده با انگیزه توسعه اطراف حرمین تخریب شد و فضای کنونی بین‌الحرمین به‌وجود آمد. پس از سقوط صدام، توسعه بین‌الحرمین به‌عنوان یکی از طرح‌های مهم ستاد بازسازی عتبات عالیات ایران و عراق مورد بررسی قرار گرفته و اجرایی شد.

رجوع به کتب تاریخی، زندگی‌نامه‌ها و حتی دانشنامه‌ها و اشعار قدیمی آیینی، نشان می‌دهد که تا پیش از تخریب خانه‌های میان حرمین، نام بین الحرمین مرسوم نبوده است. تنها نامی که از بین الحرمین دیده می‌شود، بازار بین الحرمین تهران است که در زمان قاجار ساخته شده و میان دو مسجد شاه و جامع تهران است. این اصطلاح، پس از ساخت بین الحرمین در کربلا وارد ادبیات عاشورایی و آیینی شد.

در روایات به مکه و مدینه حرم اطلاق شده و از این دو به عنوان حرمین یاد شده است.اصطلاح بین‌الحرمین در منابع قدیمی روایی وجود دارد و منظور فاصله میان مکه و مدینه است و برایش آثار و احکامی ذکر شده است؛ به عنوان نمونه امام صادق(ع) در روایتی فرمود هر کس در بین الحرمین بمیرد روز قیامت( از عذاب) در امان است. و مانند حکم به کراهت خواندن نماز در مکان‌هایی از بین الحرمین مانند ذات الجیش و نیز وقوع حوادثی را به عنوان نشانه‌های پیش از ظهور در بین الحرمین در برخی روایات پیشگویی کرده‌اند. در سالیان اخیر شیعیان، به ویژه ایرانیان، منطقه میان حرم مطهر پیامبر (ص) در مسجدالنبی و حرم امامان شیعه، در بقیع را «بین الحرمین» می‌نامند.[نیازمند منبع] این اصطلاح نیز در مواردی که فاصله ای میان دو حرم(خواه از حرم‌های امامان معصوم یا امام زاده‌ها) وجود داشته باشد بکار می‌رود مانند حد فاصل میان حرم احمد بن موسی و سید علاء الدین حسین در شیراز و حد فاصل رواق بین حرم امامزاده حمزه و حرم عبدالعظیم حسنی که به رواق بین الحرمین نامگذاری شده است.

امام دوازدهم شیعیان، در منابع مختلف و ادعیه و زیارات با القاب و کنیه‌های بسیاری وصف شده است. محدث نوری در کتاب نجم الثاقب به حدود ۱۸۲ نام و لقب اشاره کرده و در کتاب «نام‌نامه حضرت مهدی(عج)» حدود ۳۱۰ اسم و لقب برای امام آمده است. برخی از القابی که محدث نوری برشمرده چنین است: مهدی، قائم، بقیةالله، منتقم، موعود، صاحب‌الزمان، خاتم‌الاوصیاء، منتَظَر، حجةالله، احمد، ابوالقاسم، ابوصالح، خاتم‌الائمه، خلیفةالله، صالح، صاحب‌الامر.

نام و القاب امام دوازدهم شیعیان در منابع اهل‌سنت نیز آمده است؛ هرچند در این منابع، بیشتر از عنوان «مهدی» استفاده شده و القاب و ویژگی‌های دیگر کمتر ذکر شده و لقب «قائم» در منابع اهل‌سنت به‌ندرت یافت می‌شود

به پاس اولین بوسه ای

که پدرم به رسم مهر

در اوّلین ساعات تولد به گونه ام زد

به یاد سوزنده ترین بوسۀ آخر

که من به رسم وداع به صورتش زدم

یادش را گرامی میدارم

نثار روح همه ی پدرانی

که دیگر بین ما نیستند